Ouderverstoting is een gevolg van de dynamiek tussen partners die tijdens het huwelijk al aanwezig was.

“Je trof me tijdens, ik kan wel zeggen, het trieste punt van mijn leven, en ik weet niet wat je precies deed maar je zorgde dat ik weer op twee poten kwam te staan en mijn kracht voelde terwijl ik die al heel lang niet had ervaren.
Je analyse over het gedrag van mijn ex en de situatie van mijn dochter, hielpen mij te zien wat er aan de hand was, en, ook belangrijk: die ontschuldigde mij. En ik ging nogal gebukt onder een enorm schuldgevoel.”

Een passage uit de mail die ik ontving van een liefdevolle moeder. Ik stond haar bij tijdens de periode dat zij geen contact meer kon krijgen met haar dochter. Ze wilde me bedanken voor mijn rol op dat moment en liet me weten dat ze na drie kwart jaar geen enkel contact, sinds drie maanden haar dochter weer ziet.

Regelmatig maak ik vaders én moeders mee die worden verstoten door 1 of meerdere van hun kinderen. Het eerste wat mij opvalt is de angst en het schuldgevoel. Alsof ze verlamd zijn en niet meer weten hoe te acteren als natuurlijke vader of moeder van hun kind(deren). En dat is logisch.

Wat er gebeurt met deze ouders is dat de aandacht volledig buiten henzelf komt te liggen zodat ze niet meer in de gaten hebben hoe ze verwijderd zijn van zichzelf. En hoe angstig ze zijn geworden. Het ouderschap wat voorheen zo vanzelfsprekend leek is niet meer en het lijkt alsof dat ook nooit heeft bestaan. Het natuurlijk ouderschap is niet alleen losgezongen van hun kind maar ook van henzelf.

Wat er met het kind gebeurt dat een ouder afstoot, gebeurt hetzelfde met de verstoten ouder. Er is geen verleden, geen toekomst, alleen nog de bevriezing in het heden. Geen enkel gevoel, gedachten of handeling lijkt nog normaal en op alles rust de twijfel. De twijfel op wat was en zou kunnen zijn. En juist dat houdt die verstoting óók in stand.

Ouderverstoting zou daarom vanuit meerdere perspectieven moeten worden bekeken. Niet alleen naar het kind of de ouder die het kind bij de andere ouder weghoudt, maar ook de ouder die met lege handen staat is onderdeel van de dynamiek.

Er wordt vaak gezegd; Als we het kind niet aan tafel krijgen doordat de ouder dat tegenhoudt kunnen we niks doen.
Dat is een misvatting.

Door de verstoten ouder te bekrachtigen, zelfinzicht te bieden en uitleg te geven over wat er in de dynamiek gebeurt ontstaat er per definitie een nieuwe situatie.

Dit betekent niet dat daarmee het probleem is opgelost. Maar binnen de ‘bevroren dynamiek’ is het uiterst belangrijk om deze ouder weer op zichzelf te laten staan.

In het geval van de moeder, veranderde haar houding ten opzichte van de relatie tot de andere ouder dusdanig dat zij, binnen de ruimte die er gecreëerd kon worden, haar dochter langzaam terug kon halen. Zij hernam haar rol als moeder met de zekerheid die ze altijd heeft gevoeld als ouder toen dit allemaal nog niet speelde.

Hoe werkt dit precies

Ouders zijn steunpilaren. Waar kinderen tegenaan willen leunen wanneer hun wereld onzeker wordt. Bijvoorbeeld door de scheiding van hun ouders. Dit speelt rondom de puberteit een nog grotere rol dan wanneer kinderen jong zijn.

Kinderen in deze fase van hun leven hebben duidelijke ouders nodig. Ouders zonder schuldgevoel of onzekerheid over de relatie met hun kinderen (of jegens de andere ouder!). Dat is tijdens en na een echtscheiding niet eenvoudig maar wel uiterst nodig.

Wanneer een ouder besluit om haar of zijn innerlijke strijd jegens de andere ouder te vermenigvuldigen met de ziel van hun kinderen komt die andere ouder vaak voor een verrassing te staan. Met als gevolg dat die ouder zich gaat voegen naar de wensen van die ‘machtige’ ouder. Vanuit angst het kind of de kinderen te verliezen.

Op dat moment verliest het ouderschap het van de ex-partner angst.

Een veel voorkomende uitspraak van deze ouders is; “Ik heb altijd meebewogen met mijn partner tijdens het huwelijk om maar de lieve vrede te bewaren.” Die “leve vrede” komt hen ineens duur te staan. De macht van een ouder die kinderen bij de andere ouder weghoudt is een gevolg van iets dat zich al jaren in de relatie heeft opgebouwd. En op een zeker moment worden de kinderen ingezet om die macht in stand te houden. Me alle gevolgen van dien.

En dan?

“I take no for an answer” is vaak het adagium van de machtige ouder. Waardoor mediators, hupverleners, psychologen eerst worden ingezet door deze ouder en bij tegenspraak net zo makkelijk ook weer aan de kant worden gezet. Een patroon wat vanuit de praktijk inmiddels als kenmerkend mag worden beschouwd.

Wat mij opvalt is dat de professionele externe partijen die uiteindelijk een rol spelen bij deze schrijnende verhalen vaak dezelfde angst hebben als de ouder die verstoten wordt en net zo bevriezen als deze ouder die onmachtig om hulp vraagt. “Wij weten het ook niet meer. We kunnen het kind niet dwingen. Het gaat wel goed met het kind dus daar gaan we nu niet aan tornen.”

Maar niets doen is in dit soort verhalen
niet de weg en
wat mij betreft geen optie.

Wat kunnen we hiervan leren?

Dat zodra er mag worden aangenomen dat een kind onrechtmatig en zonder dat de veiligheid van een kind in gevaar is er zo snel mogelijk wordt ingegrepen in de “bevroren dynamiek” die ontstaat tussen ouder en kind. Zonder angst van buitenaf maar met gezond verstand en inzicht in wat er gaande is.

Duidelijke signalen zijn:

1. Ouders die geen hulp aanvaarden terwijl hun kinderen de andere ouder zonder aanwijsbare reden in extreme mate afwijzen.
2. Kinderen die voorheen een gezonde relatie hadden met een ouder en op een zeker moment zich geen (positief) verleden meer kunnen herinneren met die ouder.
3. Wanneer je merkt dat een kind klem zit en zich geen verleden meer kan herinneren nog een perspectief kan voorstellen.
4. Wanneer een ouder zich met extreme minachting uit over de andere ouder.
5. Kinderen die onverschillig reageren over of op de andere ouder. Vaak hard, kil en zelfs meedogenloos kunnen zijn. (dit is iets anders dan een dwarse puber die even een pauze wil in de relatie tot een ouder maar nog wel liefdevol over deze ouder kan praten. Dit is zeer belangrijk om in ogenschouw te nemen en hoe daar mee om te gaan!)

Wanneer dit het geval is, is het belangrijk om de historie van de partnerrelatie in kaart te brengen én de achtergronden van beide ouders te weten en te doorgronden. Om patronen bloot te leggen en te kunnen acteren op de kwetsbaarheden die invloed kunnen hebben op de ouder-kind relatie.

Stelling:

Ouderverstoting ontstaat niet zomaar. Het is een gevolg van een diepere geschiedenis van patronen die zijn ontstaan binnen de partnerrelatie met daarbij een oorsprong vanuit het verleden.

Conclusie:

Zodra een ouder de kinderen dermate tegen de andere ouder opzet (op welke wijze dan ook en zonder gegronde redenen waarbij de veiligheid of het welbevinden van de kinderen in gevaar is) waardoor er geen ouder-kind relatie meer mogelijk is, dan is dat een vorm van gijzeling.

Met als gevolg dat kinderen losgezongen worden van hun te ontwikkelen identiteit en daar op de korte én langere termijn heel veel problemen mee krijgen in hun leven.